Wszyscy zdajemy sobie sprawę, jak wielką rolę w życiu wielu organizmów żyjących na Ziemi odgrywa przestrzeń, którą nazywamy lasem. Trudno wyobrazić sobie życie na naszej planecie bez istnienia tego środowiska. Mamy świadomość, że dla wielu istot las jest domem. Domem, w którego progi wkroczył również człowiek. Korzystając z dóbr i zasobów lasu, musi on czuć się odpowiedzialny za zachowanie jego trwałości.
Na przestrzeni stuleci człowiek korzystający z dóbr, jakie niesie las, popełniał wiele błędów w dziedzinie obchodzenia się z tą przestrzenią. Niejednokrotnie całkowite wycięcie lasów było przyczyną wymarcia pewnych gatunków zwierząt bądź też ograniczało poważnie ich liczebność.
Na terenie naszego kraju lasy, od wielu lat, są objęte uregulowaniami prawnymi, opracowanymi w formie ustaw, rozporządzeń, inwentaryzacji oraz planów urządzenia obszarów leśnych, których głównym celem jest ochrona i określenie racjonalnych zasad korzystania z tego dobra.
Lasy publiczne to 82 proc. polskich lasów (w tym lasy Skarbu Państwa pozostające w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe stanowią 78 proc., lasy parków narodowych to 2 proc., lasy gminne 0,9 proc. i inne lasy Skarbu Państwa 1,1 proc.). Lasy prywatne to 18 proc.
Podstawowymi uregulowaniami prawnymi obowiązującymi właścicieli lasów, bez względu na formę władania, są:
– ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. z 2022 poz. 672),
– ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 2021 poz. 1326, 2163).
Powyższe przepisy w sposób jednoznaczny obligują właścicieli lasów, bez względu na formę władania, do prowadzenia na gruntach przeznaczonych na cele leśne racjonalnej gospodarki leśnej. Zadania gospodarcze oraz cele, jakie winny być osiągnięte, szczegółowo określone są w Planach Urządzenia Lasu w odniesieniu do lasów Skarbu Państwa będących w zarządzie PGL LP, Uproszczonych Planach Urządzenia Lasu w odniesieniu do lasów Skarbu Państwa będących w zarządzie innych jednostek oraz w Inwentaryzacjach Stanu Lasu sporządzanych dla niewielkich nieruchomości leśnych nieprzekraczających 10 hektarów.
Lasami Państwowymi kieruje dyrektor generalny przy pomocy Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych i dyrektorów regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych. Podstawowymi jednostkami w systemie zarządzania lasami są nadleśnictwa kierowane przez nadleśniczych. Nadleśniczy prowadzi samodzielnie gospodarkę leśną w nadleśnictwie na podstawie Planu Urządzenia Lasu oraz odpowiada za stan lasu.
Głównym celem PGL Lasy Państwowe jest prowadzenie gospodarki leśnej według zasad: powszechniej ochrony lasów, trwałości ich utrzymania, ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów oraz powiększania zasobów leśnych.
Cel ten jest realizowany przez trwale zrównoważoną, wielofunkcyjną gospodarkę leśną zgodnie z Planem Urządzenia Lasu opracowywanym dla każdego nadleśnictwa na okres dziesięcioletni, w którym dla poszczególnych fragmentów lasów (drzewostanów) określone są cele hodowlano-ochronne i sposoby ich osiągania.
Lasy Państwowe sprawują nadzór nad lasami będącymi własnością Skarbu Państwa, realizując gospodarkę leśną oraz zarządzając gruntami i innymi nieruchomościami oraz ruchomościami związanymi z gospodarką leśną.
Nadleśnictwo Kliniska jest jednym z 429 nadleśnictw w Polsce. Lasy położone w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Kliniska w całości położone są na terenie woj. zachodniopomorskiego w powiatach:
Powiat goleniowski
– Miasto Goleniów (część)
– Gmina Goleniów
– Gmina Maszewo
Powiat gryfiński
– Gmina Stare Czarnowo
Powiat stargardzki
– Gmina Kobylanka
– Gmina Stara Dąbrowa
– Miasto Stargard (część)
– Gmina Stargard
Powiat pyrzycki
– Gmina Pyrzyce – części obrębów Czernice, Okunica
– Gmina Warnice – obręby Grędziec, Wierzbno, części obrębów Dębica, Reńsko
Powiat m. Szczecin
– Miasto Szczecin (część)
Zasięg terytorialny Nadleśnictwa Kliniska wynosi 714,12 km kw.
Administracyjnie grunty leśne stanowiące własność Skarbu Państwa oddane w zarząd Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe Nadleśnictwa Kliniska wchodzą w skład nieruchomości, których łączna powierzchnia w 2022 roku wynosi: 23 861 83 ha. Nieruchomości te są położone są na terenie sześciu gmin: Goleniów, Maszewo, Stargard, Kobylanka, Stara Dąbrowa, Stare Czarnowo oraz dwóch miast: Szczecin, Goleniów.
Plan Urządzenia Lasu
Nadleśnictwo Kliniska realizuje swoje zadania w oparciu o zatwierdzony przez ministra środowiska Plan Urządzenia Lasu, obowiązujący na lata 2018-2027. Realizacja wszystkich zaplanowanych w PUL zadań, zgodnie z przyjętymi zasadami, pozwala na płynne prowadzenie gospodarki leśnej z jednoczesnym zachowaniem równowagi przyrodniczej.
Istotą tak opracowanej dokumentacji projektowo-planistycznej nazwanej Planem Urządzenia Lasu jest określenie tzw. etatu cięć na okres 10 lat, tj. określenie ilości drewna przewidzianego do pozyskania wynikające z potrzeb odnowienia, pielęgnowania i ochrony lasu oraz zasady zachowania trwałości i ciągłości użytkowania.
Ponadto PUL zawiera szczegółowe opracowania, tj.:
– inwentaryzację i ocenę stanu lasu,
– rozpoznanie walorów przyrodniczych w lasach oraz opracowanie programu ochrony przyrody,
– rozpoznanie funkcji lasu w powiązaniu z zagospodarowaniem przestrzennym,
– dokonanie podziału lasów – według pełnionych funkcji i przyjętych celów gospodarowania,
– określenie długo- i średniookresowych hodowlanych i technicznych celów gospodarki leśnej dla urządzanego obiektu,
– projektowanie pożądanej struktury gatunkowej, wiekowej i przestrzennej lasu oraz budowy piętrowej drzewostanów,
– kształtowanie wielkości i struktury zapasu produkcyjnego w urządzanej jednostce, w ramach gospodarstw, obrębów leśnych i w całym nadleśnictwie,
– ustalenie etatów cięć użytkowania rębnego i przedrębnego,
– ustalenie możliwości lokalizacji etatu cięć użytkowania rębnego w wielkości przyjętej za optymalną,
– ustalenie zadań gospodarczych na 10-lecie i określenie sposobów ich realizacji,
– ustalenie stref uszkodzenia lasu oraz stopni uszkodzenia drzewostanów,
– określenie kierunkowych zadań z zakresu ochrony lasu, w tym ochrony przeciwpożarowej,
– ustalenie kierunkowych zadań z zakresu gospodarki łowieckiej w lasach,
– określenie potrzeb w zakresie remontów i budowy infrastruktury technicznej, w tym dotyczących turystyki i rekreacji,
– zobrazowanie przestrzenne (wizualizacja) urządzanego obiektu, funkcji lasu, wyników inwentaryzacji oraz zadań gospodarki leśnej,
– sporządzenie ogólnego opisu lasów.
W trakcie prac urządzeniowych obszar całego nadleśnictwa poddany jest inwentaryzacji stanu lasu, w wyniku której tworzona jest m.in. Leśna Mapa Numeryczna.
Utworzona zgodnie z obowiązującymi w Lasach Państwowych standardami Leśna Mapa Numeryczna, jako część systemu informacji przestrzennej LP, wprowadza zupełnie nową jakość w sposobie obrazowania zasobów leśnych, a po wydrukowaniu ma wszystkie zalety tradycyjnych map. Ponadto pozwala również na:
– wierne przechowywanie danych, z zachowaniem dokładności pomiarów;
– wykonywanie różnorodnych opracowań tematycznych;
– przedstawianie różnorodnych danych, zaczerpniętych z opisowej bazy danych;
– wykonywanie różnego rodzaju analiz;
– automatyczne wyliczenie długości odcinków i powierzchni wieloboków oraz odległości pomiędzy dowolnymi punktami.
Leśna Mapa Numeryczna ma także cechę, którą trudno przecenić. Dysponując odpowiednim narzędziem edycyjnym, możemy poddać ją aktualizacji. Ta właściwość map numerycznych w największym stopniu decyduje o przydatności systemów informacji przestrzennej jako narzędzia wspomagającego prowadzenie nowoczesnej gospodarki leśnej.
Poza wymienionymi powyżej zaletami Leśnej Mapy Numerycznej oraz rolą, jaką odgrywa w pracy leśnika, wskazać należy, iż jest to zbiór danych, który może być praktycznym narzędziem ułatwiającym poruszanie się po lesie.
Lasy Nadleśnictwa Kliniska położone są w sąsiedztwie dużych aglomeracji miejskich, jakimi są miasta: Szczecin, Stargard i Goleniów, przez które przebiegają i które łączą podstawowe ciągi komunikacji drogowej oraz kolejowej. Powyższe uwarunkowania antropogeniczne mają bezpośredni niekorzystny wpływ na środowisko leśne oraz istotnie wpływają na skalę realizowanych postępowań związanych z rozwojem społecznym skutkującym potrzebą ingerencji w środowisko leśne. W konsekwencji często prowadzi do nieodwracalnych zmian planistyczno-urbanistycznych w zakresie przeznaczenia gruntów leśnych na cele nieleśne i ich trwałego wyłączenia z produkcji leśnej.
Nadleśnictwo Kliniska, uwzględniając powyższe uwarunkowania i postępujący proces przejmowania gruntów leśnych pod realizację inwestycji np. przemysłowych (teren Goleniowskiego Parku Przemysłowego) oraz innych inwestycji związanych z realizacją celów społecznych, np. drogi, koleje, gazociągi itp., współpracując z Oddziałem Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w Szczecinie, podejmuje działania polegające na przejmowaniu gruntów leśnych oraz rolnych przeznaczonych do zalesienia. Powyższe działania w roku bieżącym poskutkowały zwiększeniem powierzchni leśnej będącej w zarządzie nadleśnictwa o kilkadziesiąt hektarów.
Nadleśnictwo Kliniska, realizując zalecenia Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych w zakresie zwiększania lesistości kraju, podejmuje również inne działania zmierzające do powiększania zasobów leśnych poprzez nabywanie lasów i gruntów przeznaczonych do zalesienia w trybie art. 37 ustawy o lasach. W ostatnim okresie, zamieszczając na stronie internetowej nadleśnictwa, tablicach informacyjnych oraz w portalach społecznościowych informację o chęci zakupu gruntów pod nowe lasy, wskazało potencjalnym sprzedawcom pomocne informacje w przedmiotowym temacie.
Przede wszystkim ustalić w zasięgu terytorialnym do jakiego nadleśnictwa należy nieruchomość. Skierować ofertę do nadleśnictwa, precyzyjnie opisując działkę: wskazując dokładny adres ewidencyjny. Wcześniejszego uregulowania wymagają też sprawy własnościowe, jak np. dziedziczenie.
Rodzaj gruntów i warunki ich zakupu określa ustawa o lasach, art. 37 wymienia, że Lasy Państwowe mogą nabyć lasy, grunty przeznaczone do zalesienia lub inne grunty lub nieruchomości, jeżeli jest to uzasadnione potrzebami gospodarki leśnej i nie narusza interesu Skarbu Państwa.
Szczególnie istotną wartość mają grunty, które bezpośrednio przylegają do obszaru zarządzanego przez Lasy Państwowe, oraz takie, gdzie istnieje możliwość zniesienia współwłasności lub regulacji przebiegu granicy polno-leśnej. Zdarzają się sytuacje, w których w sąsiedztwie lub nawet wewnątrz terenu gospodarowanego przez Lasy Państwowe usytuowane są enklawy innej własności.
Status gruntów można zweryfikować w internetowym Banku Danych o Lasach https://www.bdl.lasy.gov.pl/portal/
Cena zakupu jest uzależniona od wielu czynników, m.in. od położenia i kształtu działki, gatunków drzew, które na niej rosną, wieku drzewostanu i stanu sanitarnego. Każdy zakup na rzecz Skarbu Państwa poprzedza wycena rzeczoznawcy majątkowego.
