Cała Polska świętuje setną rocznicę odzyskania niepodległości. Stulecie swojego powstania w tym roku obchodzi również stowarzyszenie Liga Morska i Rzeczna. Uroczysta gala poświęcona temu wydarzeniu odbyła się pod koniec września w Warszawie. Nie brakuje też imprez w naszym regionie, w których uczestniczy LMiR.
Centralne obchody zainaugurowano w katedrze polowej Wojska Polskiego w Warszawie mszą św. pod przewodnictwem biskupa polowego Józefa Guzdka. Uczestniczyło w niej blisko czterystu delegatów LMiR. Biskup Guzdek przypomniał, że ojcowie niepodległości sprzed stu laty traktowali dostęp do morza jako niezbędne do rozkwitu ekonomicznego i gospodarczego kraju „okno Polski na świat”. Po zakończeniu Eucharystii uczestnicy liturgii udali się do Zamku Królewskiego na jubileuszową galę, gdzie w głównej sali wysłuchali okolicznościowego przemówienia prezesa Ligi Andrzeja Królikowskiego, a także listów gratulacyjnych – m.in. od premiera Mateusza Morawieckiego i marszałka Sejmu Marka Kuchcińskiego. W uroczystościach licznie wzięła udział delegacja LMiR z Kołobrzegu (Kompania Honorowa) oraz z Wyszkowa (Orkiestra Reprezentacyjna Ligi Morskiej i Rzecznej). Szczecin reprezentowali: wiceprezes Zarządu Głównego LMiR Elżbieta Marszałek, prezes LMiR Okręgu Zachodniopomorskiego Zenon Kozłowski, wiceprezes LMiR Okręgu Zachodniopomorskiego kpt. ż.w. Włodzimierz Grycner, młodzież i poczet sztandarowy. Na koniec odczytano list od byłego prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, honorowego prezesa LMiR. Obchody zwieńczone zostały występami licznych zespołów artystycznych LMiR.
Imprez z udziałem Ligi Morskiej i Rzecznej nie brakuje na Pomorzu Zachodnim.
– Nasz zachodniopomorski oddział uczestniczy w wielu wydarzeniach, niestety imprez specjalnych wyłącznie z okazji stulecia Ligi nie będzie, głównie z powodów organizacyjno-finansowych – wyjaśnia Zenon Kozłowski, prezes Zachodniopomorskiego Okręgu LMiR. – Planowane są za to odsłonięcia kolejnych tablic przypominających jej historię. Wydarzenia odbywające się od lat, jak rocznica Zaślubin Polski z Morzem w Pucku i Kołobrzegu, zlot jungów czy Flis Odrzański, przebiegają w tym roku pod hasłem stulecia powstania Ligi.
Prezes podkreśla, że celem dla Zachodniopomorskiego Okręgu LMiR na najbliższe lata jest zachęcenie jak największej liczy osób do działań na rzecz idei, jaką ma Liga Morska i Rzeczna, czyli propagowanie wiedzy o morzu i rzekach.
Na 18 grudnia planowane jest oficjalne otwarcie w Szczecinie skweru Odrzańskiego.
– Wydarzenie będzie się wiązało zarówno ze stuleciem powstania Ligi Morskiej i Rzecznej, jak i setną rocznicą odzyskania niepodległości przez Polskę – mówi Elżbieta Marszałek, wiceprezes Zarządu Głównego LMiR. – Zaproszeni zostaną m.in. przedstawiciele urzędów marszałkowskich z każdego województwa. Trzeba dodać, że obecnie przygotowujemy się do konkursu „Młodzież na morzu”, którego finały odbędą się na przełomie kwietnia i maja w Szczecinie. Jesteśmy w trakcie tworzenia regulaminu na tegoroczną edycję konkursu, który odbywa się od 1986 roku.
Warto przypomnieć historię stowarzyszenia, które poprzez swoją działalność przez lata przyczyniało się do odbudowy i rozwoju gospodarki morskiej, żeglugi śródlądowej, marynarki wojennej, turystyki wodnej oraz kultury morskiej i rzecznej w kraju.
Z inicjatywy kontradmirała Kazimierza Porębskiego 1 października 1918 r. przy ul. Widok 10 w Warszawie odbyło się zebranie organizacyjne, na którym powołano Stowarzyszenie Pracowników na Polu Rozwoju Żeglugi „Bandera Polska”. Tym samym powstała pierwsza w historii Polski organizacja społeczna o szerokim profilu morskim i rzecznym. Stowarzyszenie wyznaczyło sobie wówczas takie cele, jak: opracowanie zasad organizacyjnych rozwoju żeglugi i portów, wyznaczenie kierunków rozwoju żeglugi śródlądowej i morskiej, przeprowadzenie szkolenia zawodowego wśród pracowników żeglugi, ustalenie polskiej terminologii morskiej i żeglugowej, popularyzowanie idei żeglugi i sportów wodnych wśród społeczeństwa.
„Bandera Polska” skupiała głównie grono doświadczonych oficerów marynarki wojennej i handlowej, budowniczych statków i portów. Jej działacze odegrali ważną rolę w tworzeniu od podstaw polskiej polityki morskiej i rzecznej w okresie międzywojennym. Wśród nich trzeba wymienić m.in. wspomnianego kontradmirała Porębskiego – prezesa stowarzyszenia, inż. Tadeusza Wende – przyszłego budowniczego portu handlowego w Gdyni, inż. Antoniego Garnuszewskiego – przyszłego dyrektora Szkoły Morskiej w Tczewie, Bogumiła Nowotnego – pułkownika marynarki wojennej i przyszłego pierwszego dowódcy Marynarki Wojennej oraz kontradmirała Michała Borowskiego.
Stowarzyszenie ściśle współpracowało z władzami II Rzeczypospolitej Polskiej i naczelnikiem państwa Józefem Piłsudskim przy tworzeniu organizacji i instytucji rzecznych, Marynarki Wojennej, instytucji morskich.
Stowarzyszenie „Bandera Polska” 31 maja 1919 roku przeobraziło się w Towarzystwo Liga Żeglugi Polskiej. Jej członkowie włączyli się w opracowanie przepisów prawa morskiego, żeglugowego, o morskiej banderze handlowej. Pomagali w organizacji Marynarki Wojennej. Aktywnie uczestniczyli w uroczystościach związanych z Zaślubinami Polski z Morzem Bałtyckim w Pucku 10 lutego 1920 roku. Podczas wojny z bolszewikami stowarzyszenie liczyło ponad 5000 członków, którzy brali udział w walkach w obronie Warszawy na odcinku Zegrze – Dębe, na Wiśle. Na skutek usilnych zabiegów LŻP Sejm RP 23 września 1922 roku podjął uchwałę o budowie portu handlowego w Gdyni.
Liga Żeglugi Polskiej 27 kwietnia 1924 roku zmieniła nazwę na Ligę Morską i Rzeczną. Prezesem pozostał K. Porębski (już wiceadmirał). Wśród członków byli m.in: pisarz Stefan Żeromski, generał Mariusz Zaruski, inż. Julian Rummel, wiceadmirał Jerzy Świrski. Stowarzyszenie formułowało programy rozwoju żeglugi śródlądowej, gospodarki morskiej, turystyki wodnej, budowę portu w Tczewie oraz programy szkoleniowe dla marynarzy.
Z kolei 27 października 1930 roku Liga Morska i Rzeczna przekształciła się w Ligę Morską i Kolonialną. Na jej prezesa wybrano generała Gustawa Orlicz-Dreszera. Przyjęto hasło programowe: „Nie ma Polski bez morza i nie ma morza bez floty wojennej”.
Wśród honorowych członków Ligi Morskiej i Rzecznej, a następnie Ligi Morskiej i Kolonialnej trzeba wymienić: marszałka Józefa Piłsudskiego, prezydenta prof. Stanisława Wojciechowskiego, prezydenta prof. Ignacego Mościckiego, premiera Ignacego Paderewskiego, marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego, biskupa morskiego Stanisława Okoniewskiego, wicepremiera Eugeniusza Kwiatkowskiego, generała Kazimierza Sosnkowskiego.
Podczas II wojny światowej działacze Ligi Morskiej i Kolonialnej brali udział w obronie ojczyzny. Wielu zostało zamordowanych w Katyniu.
Gdy znaczna część kraju była jeszcze pod niemiecką okupacją, 20 października 1944 r. w Lublinie trwały prace nad powołaniem Ligi Morskiej. W kwietniu 1945 r., po odbyciu zebrań organizacyjnych, LM przeniosła się do dawnej siedziby w Warszawie przy ul. Widok 10. Wśród członków przeważali działacze Ligi Morskiej i Kolonialnej. Byli wśród nich m.in. inż. Eugeniusz Kwiatkowski i kontradmirał Adam Mohuczy.
Działacze Ligi Morskiej nie mieli zamiaru poddać się propagandzie komunistycznej, dlatego zostali poddani ostrym działaniom represyjnym przez ówczesne władze. Inżynierowi Kwiatkowskiemu zabroniono mieszkać w Sopocie i Warszawie, kontradmirała Mohuczego wtrącono do więzienia, gdzie zmarł.
Decyzją Biura Politycznego PPR 10 maja 1953 r. zlikwidowano Ligę Morską poprzez przyłączenie do Ligi Przyjaciół Żołnierza, wbrew zapisom statutowym. Przez następne lata zacierano pamięć o dokonaniach działaczy Ligi Morskiej i Rzecznej.
Na skutek oddolnych działań społecznych, korzystających z powstania „Solidarności”, podczas II Kongresu Kultury Morskiej w Gdańsku, podjęto uchwałę o odtworzeniu Ligi Morskiej. W dniach 24-25 października 1981 r. w Gdyni podczas Walnego Zjazdu Delegatów podjęto uchwałę o reaktywowaniu stowarzyszenia. Prezesem Zarządu Głównego z siedzibą w Gdańsku został dr Przemysław Smolarek, dyrektor Centralnego Muzeum Morskiego. W latach 1982-86 funkcję prezesa pełnił kontradmirał Henryk Pietraszkiewicz, zastępca dowódcy Marynarki Wojennej. W latach 1986-90 na czele stowarzyszenia stał Adam Nowotnik, kierownik Urzędu Gospodarki Morskiej, natomiast w latach 1990-2007 prezesem był Bronisław Komorowski. W 1999 r. stowarzyszeniu przywrócono nazwę Liga Morska i Rzeczna. Od 2007 r. jej prezesem jest kpt. ż.w. dr inż. Andrzej Królikowski.
Po reaktywowaniu stowarzyszenia rozpoczęły się prace na rzecz rozbudowy struktur organizacyjnych oraz promowania programów rozwoju gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej. Wiele uwagi poświęca się pracy z młodzieżą poprzez konkursy promujące poznanie historii Marynarki Wojennej i roli morza dla gospodarki, turystykę morską i rzeczną. Dużą rolę w popularyzacji spraw morskich i rzecznych odgrywają ekspedycje rzeczne po Odrze, Wiśle, Noteci, Narwi nazywane flisami, organizowane wspólnie z samorządami miast. W 1996 roku działacze LM przygotowali „Memoriał w sprawie wód Polski”, w którym zawarto wnioski dotyczące wykorzystania potencjału rzecznego i morskiego dla rozwoju gospodarczego Polski zgodnie z oczekiwaniami społecznymi. Memoriał skierowano do władz państwowych. Kolejne ważne opracowanie – „Memoriał w sprawie likwidacji zaniedbań i rozwoju wodnych sektorów gospodarki w Polsce” – wykonano wspólnie z ekspertami z dorzecza Wisły, Odry oraz Pomorza. Dokument ten został przyjęty podczas konferencji zorganizowanej z inicjatywy Ligi Morskiej i Rzecznej w Senacie RP 25 lutego 2010 roku. Następnie przekazano go prezydentowi RP, premierowi, marszałkom Sejmu i Senatu.
Liga 3 listopada 2015 r. zwróciła się z prośbą o zainteresowanie się „Memoriałem” do prezydenta RP Andrzeja Dudy. Efektem tej prośby było zorganizowanie w Belwederze 8 grudnia 2015 r. konferencji poświęconej problematyce rzecznej i morskiej pod honorowym patronatem głowy państwa.
– Większość wniosków, które zawarliśmy w „Memoriale”, pokrywa się z obecnie realizowanymi programami rządu RP dotyczącymi rozwoju gospodarki morskiej, żeglugi śródlądowej, turystyki wodnej, poprawy organizacji gospodarki wodnej, bezpieczeństwa powodziowego. Nasi działacze uczestniczący w pracach Krajowej Rady Gospodarki Wodnej oraz Radach Gospodarki Wodnej w dorzeczach Wisły i Odry aktywnie włączają się w oceny nowych programów, projektów ustaw i innych propozycji – deklaruje LMiR. ©℗
Kamil KRUKOWSKI
Partnerzy dodatku:
