Życie i działalność
Jerzy Aleksander Popiełuszko urodził się 14 września 1947 r. we wsi Okopy koło Suchowoli na Podlasiu. Jego rodzice, Marianna i Władysław, prowadzili 17‑hektarowe gospodarstwo rolne. Miał czworo rodzeństwa: Teresę, Józefa, Stanisława i Jadwigę – która umarła przed ukończeniem drugiego roku życia. 16 września 1947 r. otrzymał chrzest św. w kościele parafialnym pw. św. św. Apostołów Piotra i Pawła w Suchowoli. Z domu rodzinnego wyniósł prostotę bycia, szacunek dla rzeczy świętych i osób, a także umiłowanie prawdy. Jego mama często powtarzała: U nas w domu kłamstwa nie było! I to ona też, mimo że bardzo cierpiała z powodu bestialsko zamordowanego syna, powiedziała: Ja oprawców nie osądzam, ja im wybaczam, aby się nawrócili. A jeżeli tego nie uczynią to Bóg będzie ich sądzi.
Naukę rozpoczął w 1954 r. w Szkole Podstawowej w Suchowoli. Dwa lata później przyjął I Komunię św. i sakrament bierzmowania. Od 1958 r. był ministrantem. W latach 1961–65 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Suchowoli. 24 czerwca 1965 r. wstąpił do Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego w Warszawie; był zainspirowany osobą o. Maksymiliana Kolbego. W podaniu napisał słowa: Proszę mnie przyjąć do seminarium, bo chcę zostać księdzem, ponieważ nam zamiłowanie do tego zawodu. Po pierwszym roku studiów został skierowany do obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, którą odbywał w latach 1966–68 w specjalnej jednostce dla kleryków w Bartoszycach, gdzie był upokarzany i poddawany brutalnej presji. Na początku 1970 r., już po powrocie do seminarium, ciężko zachorował; kłopoty zdrowotne towarzyszyły mu do końca życia. 13 maja 1971 r. dokonał zmiany dotychczasowego imienia Alfons na nowe: Jerzy Aleksander.
Święcenia kapłańskie przyjął 28 maja 1972 r. w katedrze św. Jana Chrzciciela w Warszawie z rąk prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego. Mszę św. prymicyjną odprawił 2 czerwca w kościele pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Karpaczu. Na obrazku prymicyjnym wyrył słowa: Posyła mnie Bóg, abym głosił Ewangelię i leczył rany zbolałych serc.
Pierwszą jego placówką duszpasterską była parafia pw. Trójcy Świętej w Ząbkach koło Warszawy. 5 października 1975 r. został skierowany do parafii pw. Matki Bożej Królowej Polski w Aninie (1975–78). Przez jedenaście miesięcy posługiwał w kościele Dzieciątka Jezusa w Warszawie. Ze względu na stan zdrowia został skierowany do pracy duszpasterskiej przy kościele akademickim św. Anny w Warszawie. Jednakże praca tutaj okazała się zbyt wyczerpująca i został przeniesiony jako rezydent 20 maja 1981 r. do kościoła św. Stanisława Kostki.
Gdy 31 sierpnia 1980 r. przekroczył bramę „Huty Warszawa”, bezgranicznie poświęcił się robotnikom. Tam też zrodziły się Msze św. za Ojczyznę na których głosił słowa prawdy i miłości, wolności i poszanowania praw człowieka. Nie podobało się to komunistom. Rozpętała się nagonka na jego osobę. On jednak cały czas trwał przy swoim: „Zło dobrem zwyciężaj”. Swoją ostatnią mszę św. odprawił 19 października 1984 r. w Bydgoszczy, w parafii pw. Świętych Polskich Braci Męczenników. Tam też wypowiedział swoje ostatnie słowa: Módlmy się, byśmy byli wolni od lęku, zastraszenia, ale przede wszystkim od żądzy odwetu i przemocy.
Wrogowie porwali go, a potem zamordowali. Ciało ks. Jerzego wrzucili do Wisły nieopodal Torunia. Aby mieć pewność, że pamięć o nim zaginie, do jego nóg przywiązali 11-kilogramowy worek wypełniony kamieniami. Zwłoki znaleziono 30 października 1984 r. o godz. 17 w Zalewie koło tamy we Włocławku.
Pogrzeb odbył się 3 listopada 1984 r. w parafii pw. św. Stanisława Kostki w Warszawie; został pochowany na terenie kościoła parafialnego. W pogrzebie wzięło udział blisko miliona osób z całej Polski. Nagrobek w kształcie krzyża poświęcił 29 czerwca 1986 r. bp Jerzy Modzelewski. 14 czerwca 1987 r. przy jego grobie modlił się papież Jan Paweł II.
W odwiedzinach na Pomorzu
Ks. Jerzy Popiełuszko w czerwcu 1974 r., będąc w drodze do Niemiec, zatrzymał się na kilka dni w Sarbinowie, koło Dębna u ks. Antoniego Gwiazdy, salezjanina, pochodzącego z archidiecezji warszawskiej. Wiadomość o pobycie ks. Jerzego na Pomorzu przekazał ks. prob. Waldemar Grzelec, salezjanin z Sarbinowa, który z ogromnym wzruszeniem pokazywał zdjęcie, które jest dowodem, że późniejszy bohater „Solidarności” odwiedził tę krańcową parafię młodej jeszcze wtedy diecezji. Ks. Jerzy przybył wówczas do swego przyjaciela, ks. Gwiazdy, który tuż po swych święceniach, od lipca 1969 r. pracował w Sarbinowie. Jak opowiadają świadkowie tej miłej wizyty, ks. Jerzy Popiełuszko interesował się specyfiką pracy na zachodzie Polski, tak diametralnie różniącej się od tego, czego był świadkiem w Warszawie. Był tutaj pierwszy raz i obraz niemal misyjnego wysiłku tutejszych księży wywarł na nim kolosalne wrażenie. Wraz z ks. Antonim zwiedził okolice, a szczególnie słynny kościół templariuszy w Chwarszczanach, a także dom rodziny Baranów.
Przyrzekał wszystkim, że jak będzie miał więcej czasu przyjedzie tutaj na dłużej. Niestety tak się nie stało – w lipcu 1974 r. ks. Antoni Gwiazda, z woli przełożonych, przeniesiony został do parafii w Białej koło Piły, a ks. Jerzy pod koniec siedemdziesiątych lat mocno zaangażował się w pracę duszpasterską, jako opiekun służby zdrowia, a niedługo potem, jako kapelan wolnościowego zrywu polskich robotników. Ze zrobionego przed plebanią w Sarbinowie zdjęcia przebija niezwykły, wewnętrzny spokój i siła ducha, która pozwoliła później ks. Jerzemu, tak niezłomnie bronić ludzkiej godności.
Beatyfikacja
Beatyfikacja odbyła się 6 czerwca 2010 r. w Warszawie na Placu Piłsudskiego. Mszy św. przewodniczył abp Angelo Amato, prefekt Kongregacji ds. Kanonizacyjnych, który w imieniu papieża Benedykta XVI odczytał akt beatyfikacyjny. Wraz z nim Mszę św. beatyfikacyjną koncelebrowało ok. 100 kardynałów, arcybiskupów i biskupów oraz 1,6 tys. kapłanów. Na placu zgromadziło się ponad 200 tys. wiernych z całej Polski w tym Marianna Popiełuszko, matka kapłana-męczennika.
Kult
Z pobytu ks. Popiełuszki w Sarbinowie pozostała swoista relikwia. Pokój, który służył wtedy jako gościnny dla ks. Jerzego, zamieniony został w domową, wewnętrzną, salezjańską kaplicę. Sprawowana jest tu czasem Eucharystia, a kapłani codziennie odwiedzają ją na adorację Najświętszego Sakramentu.
Uroczyste wprowadzenie pierwszych relikwii bł. ks. Jerzego Popiełuszki do bazyliki św. Jana Chrzciciela w Szczecinie odbyło się 24 czerwca 2010 r., podczas szczecińskiego dziękczynienia za beatyfikację tego Wielkiego Męczennika naszych czasów. Relikwiarz w kształcie monstrancji z fragmentem doczesnych szczątków błogosławionego został uroczyście wniesiony podczas Mszy św. odpustowej sprawowanej pod przewodnictwem abp. Andrzeja Dzięgi. Po liturgii nastąpiło odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej bł. ks. Jerzemu Popiełuszce.
25 kwietnia 2015 r. zostały wprowadzone relikwie błogosławionego męczennika ks. Jerzego do kościoła parafialnego pw. Świętej Trójcy w Szczecinie‑Krzekowie. Dokonał tego abp Andrzej Dzięga, który też poświecił sztandar błogosławionego kapłana. Relikwie bł. ks. Jerzego znajdują się w parafialnej świątyni pw. św. Wojciecha w Świnoujście‑Warszów.
17 października 2021 r. w Szczecinie został odsłonięty pomnik bł. ks. Jerzego Popiełuszki. Z inicjatywy NSZZ „Solidarność” pomnik stanął przy południowej ścianie kościoła pw. św. Stanisława Kostki, przy pl. Matki Teresy z Kalkuty. Poświęcenia dokonał bp Henryk Wejman. Figura jest autorstwa Marka Karpa. Przedstawia kapłana ze stułą, z uniesioną prawą rękę, której dwa palce układają się w literę V – Victoria. Pomnik bł. ks. Jerzego Popiełuszki powstał dzięki wsparciu darczyńców.
W Szczecnie istnieje także od 1 stycznia 2019 r. parafia pw. bł. ks. Jerzego Popiełuszki. Budowany jest także kościół pw. bł. Jerzego Popiełuszki. Arcybiskup Andrzej Dzięga poświęcił 18 lutego 2020 r. plac i krzyż pod budowę tegoż kościoła nad Rudzianką w Szczecinie. 23 października 2022 r. wierni z tejże parafii otrzymali swoiste relikwie – krzyż, męczeństwa legendarnego kapelana Solidarności. 16 grudnia 2022 r. na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie został uroczyście odsłonięty pomnik ku czci ofiar rewolty grudniowej 1970 r., poświęcił go abp Andrzej Dzięga. Dotychczasowy Krzyż Męczeństwa Narodu Polskiego, zwany również Krzyżem Grudnia’70, został zastąpiony nowym monumentem (z krzyżem metalowym o wys. 5,5 m), ufundowanym przez Instytut Pamięci Narodowej. Charakterystycznym elementem poprzedniego krzyża był mniejszy krzyż, wykonany z drewnianych elementów katafalku, na którym stała trumna ks. Jerzego Popiełuszki. Po demontażu został on oddany do wspomnianej parafii.
ks. Grzegorz WEJMAN
