W latach 50., 60. i 70. Szczecin pachniał rybą. W tym określeniu jest wiele prawdy. Polska flota dotarła z Bałtyku na łowiska Morza Północnego, a w kolejnych latach na oceany. W regionie działali dwaj wielcy armatorzy rybaccy, Gryf w Szczecinie i Odra w Świnoujściu. W grodzie Gryfa działała również Certa oraz rozsiane po wybrzeżu przedsiębiorstwa i spółdzielnie rybackie. Nic więc dziwnego, że rządowi decydenci postanowili właśnie tu ulokować Zjednoczenie Gospodarki Rybnej (ZGR).
W tamtych latach zjednoczenia były organami państwowymi zarządzającymi jakąś dziedziną gospodarki. W historii Polski Ludowej było ich ponad 80, m.in. znane każdemu Polakowi „Polmo” – Zjednoczenie Przemysłu Motoryzacyjnego z siedzibą w Warszawie. Do dziś działa wiele firm pod nazwą dawnych zjednoczeń – to m.in. Stomil (producent opon), Bumar (dziś Polski Holding Obronny), Herbapol (wyroby z ziół), Polmos (alkohole produkuje dziś wiele przedsiębiorstw o tej nazwie), Orbis (biuro podróży, sieć hoteli), Polfa (produkcja lekarstw).
Z początku siedzibą ZGR była stolica Polski. Zjednoczenie połączyło kilka podobnych struktur działających w Szczecinie, Warszawie i Gdyni. Od 1967 roku ZGR przeniesiono do grodu Gryfa, skąd nadzorowało 9 przedsiębiorstw połowowych: Gryf, Dalmor (Gdynia), Odrę, Arkę (Gdynia), Barkę (Kołobrzeg), Szkuner (Władysławowo), Korab (Ustka), Kuter (Darłowo), Kogę (Hel). Ponadto w pieczy zjednoczenia było 12 zakładów przetwarzających ryby i 17 central rybnych.
W strukturze powiązań znalazły się m.in.: mające siedzibę w Szczecinie Biuro Handlu Zagranicznego „Rybex”, Dalekomorskie Bazy Rybackie, Centrala Handlowa Zbytu Ryb czy placówka o charakterze naukowo-badawczym – Morski Instytut Rybacki w Gdyni. Szczecińskie zjednoczenie nadzorowało również 7 szkół zawodowych i średnich branży rybnej.
Zjednoczenie Gospodarki Rybnej działało aż do 1983 roku, w międzyczasie z powodu zawłaszczania stref połowowych przez państwa nabrzeżne, spadek zasobów ryb oraz wzrost kosztów utrzymania floty polskie rybołówstwo dalekomorskie przeszło do historii.
(kl)
Fot. Elżbieta Kubowska
