Przeprowadzona w Muzeum Narodowym w Szczecinie analiza fluorescencji rentgenowskiej (XRF) potwierdziła, że sztylet znaleziony w niedzielę na nadbałtyckiej plaży nie jest przedmiotem nowożytnym. Może mieć ok. 3 tysiące lat.
„Chcieliśmy potwierdzić historyczność tego sztyletu; mieć dowód, że pochodzi on z pradziejów, żeby ukrócić spekulacje, że to jest np. dziewiętnasto- czy osiemnastowieczny przedmiot. A takie komentarze też się pojawiły, kiedy ogłosiliśmy to odkrycie" – powiedział w środę PAP dyrektor Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej Grzegorz Kurka.
Sztylet, którego wiek szacowany jest na 2800 lat (okres halsztacki, wczesna epoka żelaza), znaleziony został w niedzielę na plaży w zachodniej części polskiego Wybrzeża Bałtyku. Wykrywaczem metali zlokalizowali go eksploratorzy z Stowarzyszenia Na Rzecz Ratowania Zabytków im. Św. Korduli w Kamieniu Pomorskim Jacek Ukowski i Katarzyna Herdzik. Bogato zdobiony sztylet, o długości 24,2 cm, znajdował się w gliniastej bryle oderwanej od klifu po sztormie.
Opublikowany przez Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej Środa, 2 kwietnia 2025
O znalezisku poinformowano dyrektora Kurkę, który zabezpieczył cenny artefakt, a w środę przyjechał do Muzeum Narodowego i Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie, by przeprowadzić wstępne badania sztyletu i procedury urzędowe związane z odkryciem.
Analiza fluorescencji rentgenowskiej (XRF), wykonana przez zespół specjalistów z działu konserwacji MN potwierdziła, że sztylet na pewno nie jest przedmiotem sprzed kilkuset lat.
"Technika XRF pozwala bezinwazyjnie określić skład pierwiastkowy badanego obiektu. Jest to szczególnie istotne w przypadku zabytków metalowych, ponieważ dostarcza informacji o rodzaju użytego stopu, a także o ewentualnych domieszkach, które mogą wskazywać na źródło surowca oraz metody jego obróbki. Wstępne wyniki analizy ujawniły obecność miedzi, cynku oraz innych śladowych pierwiastków" – wyjaśnił Kurka.
W rozmowie z PAP podkreślił, że jest to dopiero początek badań sztyletu. Żeby przeprowadzić kolejne, znaleziony przedmiot zostać formalnie przekazany w depozyt do kamieńskiego muzeum. Decyzję w tej sprawie podejmie WKZ.
"Planujemy kompleksowe badania interdyscyplinarne. Chcemy zrobić badania śladów zużycia i bardzo dokładny obraz trójwymiarowy tego sztyletu" – zapowiedział Kurka.
"Ornamenty na sztylecie są bardzo interesujące. Gwiazdy, księżyce, półksiężyce są ułożone w określonym porządku, to może być kalendarz. Będziemy szukać naukowców, instytutu, którzy pomogą znaleźć odpowiedzi, na nurtujące nas dziś pytania" – dodał dyrektor muzeum.
Planowane prace porównuje do fascynujących badań tzw. Niebiańskiego Dysku z Nebry, odkrytego w 1999 r., a pochodzącego sprzed 3600 lat. Przedstawia on 32 gwiazdy, półksiężyc i pełnię księżyca; był prawdopodobnie przedmiotem do pomiarów astronomicznych.
Badania sztyletu z nadbałtyckiej plaży mają dać odpowiedź, z którego okresu pochodzi ten niezwykły przedmiot, w jakiej technologii został wykonany i gdzie. W rozmowie z PAP dyrektor Kurka ocenił, że sztylet o tak wysokiej jakości metalurgii mógł powstać na południu Europy. Jest zachowany w doskonałym stanie. Nie wiadomo, jak znalazł się na terenach nadbałtyckich.
Dyrektor Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej zwrócił uwagę, że dekoracje na ostrzu i rękojeści sztyletu mogą wskazywać na powiązania z kultem solarnym i sugerować, że ten przedmiot miał znaczenie rytualne. Mógł też należeć do bogatego wojownika.
W opisie zabytku, który zamieszczono w mediach społecznościowych muzeum, czytamy: "Ostrze pokrywają linearne półksiężyce oraz krzyże przypominające gwiazdy. Pośrodku klingi biegnie zdobienie być może symbolizujące konstelacje, a całość uzupełniają ukośne linie. Rękojeść zakończona jest spiczastą główką i zdobiona naprzemiennym ornamentem schodzącym aż do ostrza".
