Szczecin, czyli najdalsza Polska [GALERIA]

 

"Najdalsza Polska. Szczecin 1945-1948” - taki tytuł nosi intrygująca wystawa plenerowa, którą możemy oglądać na placu Solidarności, obok wejścia do Centrum Dialogu "Przełomy". Daje nam ona możliwość spojrzenia na początek polskiej historii naszego miasta z zewnątrz, ponieważ jej kuratorem jest publicysta Piotr Semka, gdańszczanin od lat mieszkający w Warszawie. Ważnym elementem ekspozycji są fotografie pochodzące z kolekcji dziennikarza "Kuriera Szczecińskiego", redaktora Janusza Ławrynowicza.

Wernisaż otworzyła Halina Szymańska, szefowa kancelarii prezydenta RP Andrzeja Dudy. Odczytała list głowy państwa adresowany do szczecinian.

- Przed 75 laty Pomorze Zachodnie powróciło do Polski - przeczytała. - Do zniszczonego działaniami wojennymi Szczecina przybyli Polacy z Kresów i innych stron, aby znaleźć tu nowy dom. Wspólnym wysiłkiem Polaków ze zgliszcz wyrosło na nowo miasto, które jest wspaniałym nowoczesnym ośrodkiem życia gospodarczego, kulturalnego i intelektualnego, miastem tętniącym życiem i pobudzającym do kreatywności.

Prezydent zwrócił uwagę, że to właśnie w Szczecinie, choć znajduje się on na odległym krańcu kraju, w powojennej historii niejednokrotnie biło serce Polski.

- W mitologii Szczecina były rozmaite fazy - podkreślał Piotr Semka. - W czasach PRL-u była to faza pionierska, naturalna i słuszna, ale z której wygumkowywano pierwsze objawy czy to dominacji rosyjskiej, która była bardzo brutalna, czy to narastającego nacisku ideologicznego. Skupiano się na 1945 roku, kiedy wszyscy robili wszystko, żeby tu była Polska. Po roku 89 pojawiła się nowa tendencja pokazująca to, co wcześniej ukrywano: gwałty rosyjskie, gwałty na ludności niemieckiej, szaber, elementy brzydkie ówczesnej rzeczywistości. Od czterech lat prowadzę audycje w Szczecinie. Zainteresowałem się książkami o historii miasta. W pewnym momencie powiedziałem sobie, że Szczecin ma nieprawdopodobnie fajną historię do opowiedzenia, która w Polsce nie jest znana.

Publicysta dodawał, że między 1946 a 1980 rokiem w naszym mieście było mnóstwo demonstracji oporu. Pierwszymi protestami przeciwko naciskowi ideologicznemu były te z 1946, w których brali udział także szczecińscy harcerze. W 1951 roku w Szczecinie były pierwsze demonstracje uliczne.

- Wystawę wyróżnia inne spojrzenie na Szczecin - powiedział prof. Krzysztof Kowalczyk, dyrektor Archiwum Państwowego w Szczecinie. - Akcentujemy to, że problemem miasta był problem niestałości wynikający z faktu, że tu w 45 roku jeszcze funkcjonowała alternatywna administracja z niemieckim burmistrzem. Po drugie: problem granic polskich miał zostać ostatecznie rozstrzygnięty na konferencji pokojowej, a ta konferencja odbyła się w 1990 roku po zjednoczeniu Niemiec. To rzutowało na poczucie niepewności mieszkańców. Tu przyjeżdżali Polacy z różnych części Polski. Przypominamy Polaków, którzy nie byli przychylni władzy, jak żołnierze Armii Krajowej. Podkreślamy stabilizującą rolę Kościoła katolickiego na tym obszarze. Bez księdza ludzie się nie chcieli osiedlać.

Twórcy wystawy starali się wykorzystać mało znane fotografie. Zobaczymy na nich m.in. nazistowski Stettin, ale także akcję osadniczą w 45 roku czy nasze miasto widziane jako "Dziki Zachód".

Stanisław Wziątek, wicemarszałek województwa zachodniopomorskiego, ocenił, że wystawa przy "Przełomach" wpisuje się w charakter uroczystości organizowanych z okazji 75-lecia Pomorza Zachodniego. Powiedział, że powinniśmy uszanować ciężką pracę ludzi, którzy tu przybyli.

Ekspozycja będzie dostępna do 14 sierpnia.

Organizatorzy wystawy to: Ośrodek "Pamięć i Przyszłość", Muzeum Narodowe w Szczecin oraz Archiwum Państwowe w Szczecinie.©℗

Alan Sasinowski

Fot. Ryszard Pakieser