Jak zmienić Szczecin? Najlepiej osobiście. Właśnie taką możliwość daje Szczeciński Budżet Obywatelski. Ale jeszcze tylko przez tydzień – do 24 kwietnia, do godz. 15 – można zgłaszać projekty do najnowszej edycji 2026. Niewiele czasu, jak na pomysły w realizacji warte 20 milionów złotych.
Przez lata każdy mógł zgłaszać projekty do SBO. Co miało być atutem budżetu partycypacyjnego, stało się jego swoistym przekleństwem. Przeciętny Kowalski nie miał szans w starciu z polityczną machiną, jaka stała za lokalnymi politykami. Ci zaś – przedstawiciele młodzieżówek różnych opcji oraz społecznicy z ambicjami na kariery w lokalnym samorządzie – zdominowali poprzednie edycje SBO. Do tego stopnia, że zniechęcili szczecinian do idei współdecydowania o miejskich wydatkach publicznych. Liczba głosujących w SBO z roku na rok malała. Aż w ubiegłym osiągnęła „masę krytyczną”, wymuszając społeczną dyskusją i konsultacje na temat konieczności zmian: zasad i regulaminu budżetu obywatelskiego.
Jedną z najważniejszych nowości SBO 2026 jest więc wyłącznie z możliwości zgłaszania projektów osób piastujących najważniejsze stanowiska i funkcje w lokalnym samorządzie: miejskich radnych, prezydenta oraz jego zastępców, a także sekretarza i skarbnika miasta. Niektórzy z aktywistów miejskich wskazują, że ta lista powinna zostać wydłużona również o kadrę kierowniczą wydziałów magistratu oraz jednostek mu podległych. Jednak uchwała Rady Miasta, zmieniająca regulamin SBO, nie poszła tak daleko. Tegoroczna edycja, a właściwie frekwencja wyborcza, budżetu obywatelskiego powinna dać odpowiedź, czy słusznie.
Kolejna zmiana, wynikła z konsultacji formuły szczecińskiego budżetu partycypacyjnego, dotyczy kategorii SBO 2026. Tym razem można więc zgłaszać zarówno projekty lokalne, jak i ogólnomiejskie. Adresatem tych ostatnich mają być – co do zasady – wszyscy szczecinianie. O ile w poprzednich edycjach, koszt tego rodzaju projektów był kwotowo limitowany, to tym razem można zgłaszać nawet sięgające pełnej puli na ten cel zarezerwowanej, czyli do 4 milionów złotych. Pozostała kwota z 20-milionowego budżetu obywatelskiego – zostanie przeznaczona na realizacje lokalne.
Jednak i w tych ostatnich zaszła zmiana. Została dość radykalnie – z 22 do 14 – zmniejszona liczba obszarów lokalnych, których mogą dotyczyć projekty. Co nie znaczy, że którykolwiek został wyłączony. Dawne małe obszary połączono w większe. „Co spowoduje znaczne zwiększenie kwot w poszczególnych obszarach, a także na zgłaszanie większych i droższych projektów lub realizację większej ilości projektów w ramach każdego z obszarów lokalnych” – tłumaczy magistrat. Choć z drugiej strony – istnieje ryzyko, że taki zabieg nieco „oddali” lokalizacje realizacji przyszłych projektów od miejsc zamieszkania szczecinian.
Natomiast szerzej rozumianej lokalizacji dotyczy kolejna ze zmian regulaminowych SBO 2026. Tym razem można zgłaszać projekty do realizacji nie tylko na gruntach miejskich, ale również na należących do Skarbu Państwa oraz spółdzielczych. W tym ostatnim przypadku jest jednak kilka warunków istotnych progowych. Formalnie chodzi o tereny wspólnot mieszkaniowych „zarządzanych przez spółdzielnie mieszkaniowe w budynkach, w których znajdują się także lokale należące do tych spółdzielni”.
– Oznacza to, że tam, gdzie właścicielem jest spółdzielnia i osoby fizyczne również możecie zlokalizować swój projekt, jeśli dostarczycie odpowiednie oświadczenie lub uchwałę wspólnoty – przekazuje Centrum Informacji Miasta.
Kto zna realia, jakimi rządzą się wspólnoty mieszkaniowe, ten wie, jak niezwykle – by nie powiedzieć ekstremalnie – trudne to zadanie. Szczególnie w przypadku uchwały wspólnotowej. Praktycznie nie do zrealizowania w ciągu miesiąca, czyli okresie przyjmowania projektów bieżącej edycji SBO 2026.
Natomiast została utrzymana zasada, zgodnie z którą każdy mieszkaniec może zgłosić nieograniczoną liczbę projektów obywatelskich. Nowością jest natomiast obowiązek załączenia do nich list z podpisami poparcia – do każdego projektu co najmniej 10 osób.
W zgłaszaniu projektów do realizacji niemal nie ma ograniczeń. Pomysły na lepszy Szczecin nie muszą więc dotyczyć wyłącznie inwestycji, ale również np. organizacji równego rodzaju wydarzeń społecznych. Warunek, by były dostępne dla wszystkich, a udział w nich bezpłatny.
– Z SBO może zostać zrealizowany prawie każdy projekt, który mieści się w zadaniach miasta. Ale chcemy mieć pewność, że zrealizowane projekty będą dla mieszkańców zawsze dostępne i bezpłatne, dlatego niektóre działania zostały z budżetu obywatelskiego wyłączone. Projekty w SBO nie mogą polegać na budowie, nadbudowie, rozbudowie, przebudowie lub remoncie budynku, chyba że dotyczą rozwiązań, które poprawią dostęp do nieruchomości osobom ze szczególnymi potrzebami; nie mogą polegać na zakupie lub wypożyczeniu sprzętu, który będzie wykorzystywany przez inne podmioty niż jednostki miejskie, a także dotyczyć wprowadzenia zmian w rozkładach jazdy komunikacji miejskiej. Ponadto nie będzie można od teraz składać projektów zlokalizowanych na terenach Rodzinnych Ogródków Działkowych – przekazuje Centrum Informacji Miasta.
Kto więc ma pomysł na uczynienie Szczecina miejscem lepszym do życia, ten nie powinien go chować w szufladzie i odkładać na później. Miasto ma szansę zmienić – tu i teraz – dzięki swoim mieszkańcom. Dzięki Szczecińskiemu Budżetowi Obywatelskiemu, właśnie. ©℗
Arleta NALEWAJKO
