Miniony już „różowy październik” tradycyjnie poświęcony był budowaniu świadomości raka piersi. Chorobie, którą można wykryć już na wczesnym etapie i skorzystać z niemal w stu procentach skutecznego leczenia. A warunkiem wczesnego wykrycia groźnej zmiany w piersi jest regularne samobadanie oraz wykonywanie mammografii, o czym warto pamiętać nie tylko w październiku.
Przez lata program przesiewowych badań w kierunku wczesnego wykrywania raka piersi adresowany był do kobiet w wieku 50-69 lat, ponieważ właśnie ta grupa wiekowa była najbardziej obarczona ryzykiem raka piersi.
– Choroba dotyczy jednak coraz młodszych kobiet, dlatego dwa lata temu (w listopadzie 2023 roku) do programu włączono kolejne grupy wiekowe – informuje Małgorzata Koszur, rzeczniczka prasowa Zachodniopomorskiego Oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia.
A dane przekazane nam przez ZOW NFZ pokazują, że to rozszerzenie grupy uprawnionych pań było przez nie oczekiwane. Właśnie te nowe roczniki kobiet: w wieku 45-49 lat oraz 70-74 lata, stanowią obecnie prawie 30 procent wszystkich kobiet wykonujących profilaktyczną mammografię.
– W ciągu trzech kwartałów 2025 roku badanie w ramach programu wczesnego wykrywania raka piersi wykonało w naszym województwie ponad 41 tys. uprawnionych kobiet (41043) w wieku 45-74 lata – podaje Małgorzata Koszur. – Prawie jedną trzecią z nich (28 procent, tj. 11 386 osób), stanowią nowe roczniki, tj. kobiety w wieku 45-49 lat i 70-74 lata, które włączono do programu pod koniec 2023 roku.
Spośród tych nowych grup wiekowych prawie 4 tysiące kobiet (3954) przebadało się w pracowniach stacjonarnych, a 7,5 tysiąca (7432) w mammobusach. Pracowni stacjonarnych jest w naszym województwie jedenaście: 6 w Szczecinie, 3 w Koszalinie, po jednej w Kołobrzegu i Szczecinku. Natomiast mammobusy docierają najczęściej do mniejszych miejscowości. W ciągu miesiąca mają średnio po 80-90 postojów, a w okresie letnim nawet więcej.
– To pokazuje, jak ważny jest udział samorządów w profilaktyce chorób nowotworowych, ponieważ najczęściej to samorządy zamawiają mammobusy – dodaje Małgorzata Koszur. – Od kwietnia br. wysyłamy do gmin i powiatów informacje o programie wczesnego wykrywania raka piersi i profilaktyce raka szyjki macicy. Są tam krótkie opisy programów oraz wykaz miejsc, w których można wykonać mammografię i cytologię, w tym harmonogram pracy mammobusów. Informujemy również o realizacji tych programów w poszczególnych powiatach i gminach. Zachęcamy do upowszechniania informacji o badaniach profilaktycznych i informowania nas o podejmowanych inicjatywach. Aby ułatwić ewentualne wspólne działania samorządów w tym zakresie, na stronie internetowej ZOW NFZ powstała zakładka, w której pokazujemy aktywność samorządów – ich własną i w reakcji na naszą prośbę o upowszechnianie informacji o obu programach przesiewowych.
Promocja badań – ich znaczenia i dostępności – cały czas jest potrzebna. Bo dane też pokazują, że wiele pań uprawnionych do bezpłatnej i dostępnej bez skierowania profilaktyki wciąż z niej nie korzysta. Dlaczego? Według raportu SEXEDPL 76 procent zapytanych o to pań odpowiedziało: „nie mam żadnych niepokojących objawów, więc nie muszę się badać”. A 66 procent: „nie wyczułam nic w samobadaniu”. Tymczasem w profilaktyce chodzi o to, aby zareagować jak najszybciej, czyli nawet zanim objaw będzie możliwy do samodzielnego wykrycia. Jak zwracają uwagę autorzy tego raportu: „Guzek w piersi to najczęstszy objaw, ale nie jedyny. Rak piersi może rozwijać się po cichu, bez widocznych zmian. Dlatego obok samobadania warto robić regularnie badania obrazowe.” Także wtedy, gdy w rodzinie nikt nie chorował na raka lub gdy uważamy, że przed zachorowaniem uchroni nas zdrowy tryb życia – co także wystąpiło w odpowiedziach na pytanie „dlaczego się nie badasz?”.
(sag)
