O filmach, Holokauście i współczesnych kryzysach. Spotkanie z Agnieszką Holland w Trafostacji [GALERIA]

Agnieszka Holland była gościem spotkania w Trafostacji Sztuki. Fot. A. JANKOWSKA  

Szczecińska Trafostacja Sztuki w ostatnich dniach przygotowała kilka ważnych i inspirujących wydarzeń skupionych wokół wystawy "Kryjówki. Architektura przetrwania". W czwartek odbyło się oprowadzanie i wykłady, w piątek - chyba jedno z najważniejszych spotkań na lokalnej mapie wydarzeń kulturalnych. Wybitna reżyserka, Agnieszka Holland była gościem Stanisława Rukszy i Natalii Romik. 

Rozmowa dotyczyła przede wszystkim filmów, które poruszają tematykę holokaustową i żydowską. Holland w swoim dorobku ma trzy takie produkcje: "Gorzkie żniwa" (1985), "Europa, Europa" (1990) i "W ciemności" (2011). Pytanie zadane przez S. Rukszę odnosiło się do pierwszego z wymienionych filmów - jego recepcji i oceny po latach. 

 - W moim przekonaniu jest to jeden z moich lepszych filmów - wyznała A. Holland, choć, jak dodała, środki finansowe, a przez to i możliwości techniczne filmu, były dość skromne. 

Temat Zagłady w twórczości Agnieszki Holland

Natalia Romik poruszyła kwestię osobistego radzenia sobie z tematem Zagłady, stosowania pewnego "opatrunku", który pozwala na dystans między koszmarem ludzkich doświadczeń a pracą artystki i reżyserki. Agnieszka Holland potwierdziła, że zarówno zbieranie materiałów, jak i robienie filmu o takiej tematyce jest bolesne i zostawia jakiś ślad. 

 - Jest to obcowanie z najstraszniejszą twarzą ludzkości - mówiła, dodając, że po "Gorzkich żniwach" i "Europie, Europie" powiedziała sobie, że nie będzie już robić filmów o Holokauście. W 2011 roku powstaje jednak głośne "W ciemności" o rodzinie żydowskiej ukrywającej się w kanałach Lwowa, której pomagał Polak, Leopold Socha (w tej roli Robert Więckiewicz). Przy okazji A. Holland opowiedziała o granicach przedstawiania, których jako reżyserka nigdy by nie przekroczyła. 

 - Nie nakręciłabym sceny wewnątrz komory gazowej - wyznała, przywołując jednocześnie jako przykład scenę w "Liście Schindlera" Stevena Spielberga. Odrzuciła też możliwość nakręcenie jednego z odcinków serialu "Kompania braci". Jego twórcy chcieli, aby Holland stworzyła scenę wyzwalania obozów koncentracyjnych, jednak plany zastąpienia więźniów robotami uznała za zbyt ryzykowne. 

"Bezmiar naszego rasizmu"

Bardzo interesujący był wątek poszukiwania odpowiednich lokalizacji dla filmu "W ciemności" - przede wszystkim kanałów, które ekipa znalazła nie we Lwowie. Nie wykorzystano ich jednak ze względów bezpieczeństwa i wybrano inne -  między innymi w Łodzi czy Berlinie. 

Trudno było uniknąć odniesień do współczesnych kryzysów humanitarnych i sytuacji konfliktu, w jakim obecnie znajduje się Europa. Natalia Romik zapytała o uchodźców na granicy polsko-białoruskiej. Agnieszka Holland odpowiedziała, że stosunek do migrantów z Bliskiego Wschodu, pushbacki i brak reakcji ze strony społeczeństwa "pokazuje bezmiar naszego rasizmu". Nawiązała przy tym do swojego filmu "Europa, Europa", gdzie tytułowa "podwójność" Europy była odniesieniem zarówno do nadziei, praw człowieka i demokracji, ale też do Europy jako miejsca, w którym wydarzyła się najgorsza zbrodnia przeciw ludzkości. 

 - Ta granica białoruska jakoś się z tym rymuje - podsumowała. 

Fascynującą rozmowę zakończyły pytania publiczności. Agnieszka Holland odpowiedziała między innymi na pytania o przyszłość kina w dobie platform streamingowych i nasze relacje z uchodźcami z Ukrainy. Po spotkaniu podpisywała książki, rozdawała autografy, chętnie rozmawiała i pozowała do wspólnych zdjęć. Uczestnicy spotkania zgodnie przyznali, że to prawdopodobnie jedno z najważniejszych wydarzeń w Szczecinie w ostatnim czasie. ©℗

Agata Jankowska