NRD oddać Polski nie chciała

 

Rozmowa z doktorem Filipem Gańczakiem z Instytutu Pamięci Narodowej, autorem książki „Polski nie oddamy. Władze NRD wobec wydarzeń w PRL 1980-1981”

– Relacje między NRD a Polską Ludową były skomplikowane, często nacechowane, jak pisał cytowany w pana książce Tytus Jaskułowski, głęboką podejrzliwością. Skąd ta podejrzliwość? Jaką rolę w tych relacjach odgrywały takie sprawy jak polski Szczecin?

– Tuż po zakończeniu II wojny światowej w Europie komuniści niemieccy liczyli na rewizję granic wytyczonych przez zwycięskie mocarstwa. Na początku lipca 1945 r. Wilhelm Pieck, późniejszy prezydent Niemieckiej Republiki Demokratycznej, określił objęcie Szczecina przez Polskę jako „ingerencję, na którą sobie nie pozwolimy”. W układzie zgorzeleckim z 1950 r. władze NRD uznały istniejącą granicę na Odrze i Nysie, ale nieufność pozostała – wbrew oficjalnie deklarowanej przyjaźni. Po roku 1956 Berlin wytykał Warszawie rezygnację z kolektywizacji rolnictwa i złagodzenie polityki wobec Kościoła. Bardzo źle układały się osobiste relacje partyjnych przywódców – Waltera Ulbrichta i Władysława Gomułki. Ich następcy, Erich Honecker i Edward Gierek, rozumieli się lepiej, ale w latach 70. władze NRD i PRL rywalizowały m.in. o względy Związku Radzieckiego i o zachodnie kredyty. Strajki sierpniowe 1980 r. i zgoda polskich komunistów na powstanie niezależnych związków zawodowych mocno zirytowały i przestraszyły kierownictwo Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec (SED) z Honeckerem na czele. Na to nakładał się spór o rozgraniczenie wód terytorialnych w Zatoce Pomorskiej, ciągnący się do końca lat 80. ©℗

Cały artykuł w „Kurierze Szczecińskim”, e-wydaniu i wydaniu cyfrowym z 16 lutego 2018 r.

Rozmawiał Alan Sasinowski

Fot. Aneta Klemke