Jajko zawsze kojarzone jest z początkiem, zarodkiem, a jednocześnie z czymś, co dopiero zapowiada właściwe życie. To uniwersalny symbol życia, chyba najbardziej czytelny i oczywisty spośród wszystkich symboli – mówi etnolog dr Damian Kasprzyk z Uniwersytetu Łódzkiego.
– Wśród wielu atrybutów wielkanocnych takich jak baranek, zajączek, palma najważniejszym elementem jest jajko. Jednak obecność jajka w koszyczku, a także na stołach w rozmaitej formie, to element o dłuższej tradycji i o wiele głębszej historii niż ta chrześcijańska – mówi dr Damian Kasprzyk z Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UŁ. Jak dodał, jajko pojawia się w wielu mitach, legendach czy świętych historiach. W wielu mitologicznych tekstach to wszechświat mieści się w gigantycznym jajku. Także niektórzy bogowie czy herosi z mitologii greckiej wykluli się z jaja. Z kolei jajo umieszczano w egipskich czy starorzymskich grobowcach, gdzie symbolizowało nadzieję na dalsze życie w innym wymiarze.
– Jajo towarzyszyło człowiekowi wszędzie tam, gdzie coś zaczynano, budowano. Dlatego też jaja, czasami w wielkich ilościach, wrzucano pod fundamenty budowanych domów, świątyń, pałaców i innych budowli – dodał. – U Słowian, choć nie tylko, jajko związane było z bóstwami solarnymi i symbolizowało narodziny i życie. Pojawienie się jajka w symbolice chrześcijańskiej było związane z jego symboliką jajka jeszcze w świecie pogańskim i w chrześcijaństwie została ona po prostu zachowana. W przypadku Świąt Wielkanocnych mamy do czynienia ze zdwojonymi okolicznościami narodzin i początku. Mamy bowiem z jednej strony Zmartwychwstanie Chrystusa, co oznacza początek wiary i religii. Z drugiej zaś strony Wielkanoc to okres szczególny, ponieważ niezależnie, kiedy w kalendarzu wypada, to zawsze jednak w tym samym czasie przyroda budzi się do życia. W związku z tym obecność jajka jako symbolu życia, płodności, odradzania się jest tutaj czymś jak najbardziej oczywistym i można powiedzieć, że jest to wręcz symbol niezbędny.
Ekspert podkreślił, że jaja zdobiono i zdobi się właściwie na cały świecie – od Ameryki, przez Europę, aż po Daleki Wschód.
– Oczywiście nie musi mieć to koniecznie zawsze związku z religią. W wielu kulturach jajo zdobiono w celach magicznych po to, aby jakieś zjawiska sprowokować bądź też jakieś niebezpieczeństwa oddalić. Zdobienie było domeną kobiet. Być może wyjaśnienia tej sytuacji można by doszukiwać się w pewnych legendach i podaniach z terenów Grecji czy Bałkanów. Tam bowiem zdobienie jajek łączono z postacią Marii Magdaleny. Otóż Maria Magdalena miała zanieść królowi Herodowi ozdobione jaja po to, aby wybłagać u niego litość dla Jezusa. W innych legendach Maria Magdalena zanosi jajka strażnikom, którzy pilnują Jezusa po jego pojmaniu – wytłumaczył.
Film: PAP
