Dwa tysiące nazw ulic w kraju ulegnie zmianie

 

Na początku września każdy wojewoda otrzyma szczegółowy spis nazw ulic i placów symbolizujących ustroje totalitarne. One powinny być zmienione - pisze w swoim felietonie dla PAP historyk, naczelnik OBUWiM IPN w Krakowie, wykładowca Akademii Ignatianum, dr Maciej Korkuć.

W nowy etap wchodzi realizacja ustawy z 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. To jedna z nielicznych ustaw, za którą głosowali niemal wszyscy posłowie.

Ustawa dała samorządom roczny termin na dokonanie w sposób samodzielny zmian wszystkich nazw, które „upamiętniają osoby, organizacje, wydarzenia lub daty symbolizujące komunizm lub inny ustrój totalitarny”. Od 2 września wojewodowie są zobowiązani w terminie 3 miesięcy do wydania tzw. zarządzenia zastępczego, w którym wprowadzą nową nazwę w miejsce niezmienionej. Zarządzenia takie będą wydawane na podstawie opinii IPN.

W IPN już od ponad roku działa specjalny zespół, który realizuje ustawę. Na początku września każdy wojewoda otrzyma szczegółowy spis nazw ulic i placów, które powinny zostać zmienione. To wynik szczegółowego przeglądu dokonanego przez pracowników IPN na terenie wszystkich gmin w kraju. Już dzisiaj wiadomo, że liczba zlokalizowanych tego typu nazw ulic i placów symbolizujących ustroje totalitarne wynosi około 2 tysiące.

W różnych regionach liczba tych propagandowych upamiętnień jest zróżnicowana. Na przykład w województwie małopolskim przegląd ujawnił niemal 100 nazw, które będą podlegać zmianie, w Wielkopolsce – ponad 230, w zachodniopomorskim – ponad 150, w pomorskim – ponad 160. Po zestawieniu wskazanych nazw z uchwałami, które w ostatnich miesiącach były i wciąż są procedowane w radach gmin okaże się, ile z nich będzie musiało zostać objętych rozstrzygnięciami nadzorczymi wojewodów.

Realizacja ustawy została uznana przez IPN za dobrą okazję do akcji edukacyjnej ukierunkowanej także na kształtowanie świadomości obywatelskiej. Do każdej nazwy wskazanej do zmiany dołączona jest nota historyczna wyjaśniająca jej charakter. Również podczas bezpośrednich spotkań z samorządowcami pracownicy IPN objaśniali rzeczywiste znaczenie wydarzeń, dat i rolę osób upamiętnionych w nazwach ulic. Wiele z nich to działacze albo struktury komunistyczne. 

Ustawa nie dotyczy tylko okresu PRL. W tym samym stopniu dotyczy bowiem także nazw nadanych w III Rzeczypospolitej, jak chociażby rondo Edwarda Gierka w Sosnowcu - mieście, gdzie się urodził. Zakaz dotyczy też nazw, które będą uchwalane w przyszłości. Choć utarło się już o ustawie mówić „dekomunizacyjna”, to blokuje ona także gloryfikowanie innych ustrojów totalitarnych. Dochodziło już w Polsce do precedensowych zdarzeń, kiedy publicznie gloryfikowano ludzi związanych z niemieckim narodowym socjalizmem. Na przykład w ostatnich latach w Gdańsku na patrona tramwaju został wybrany Adolf Butenandt, mimo że jest on oskarżany o współpracę z Josefem Mengele - jednym z najstraszliwszych specjalistów od eksperymentów pseudomedycznych w KL Auschwitz. 

(pap)

Fot. Dariusz Gorajski