Tegorocznym laureatem Polsko-Niemieckiej Nagrody „Pomerania Nostra” jest prof. Norbert Hosten z Greifswaldu, prezes Stowarzyszenia Telemedycyna w Euroregionie Pomerania. Nagrodę otrzyma dziś w sali kameralnej filharmonii w Szczecinie.

Telemedycyna jest nową formą świadczenia usług medycznych i opieki zdrowotnej wykorzystującą najnowsze zdobycze informatyki i cyfrowego przesyłania danych. Jej początki to lata 60. XX wieku w USA. W 2001 roku powstała Sekcja Telemedycyny Polskiego Towarzystwa Lekarskiego.

Mali i wielcy
W 2002 roku zaczął być realizowany projekt „Telemedycyna w Euroregionie Pomerania”. Przystąpiło do niego ponad trzydzieści placówek medycznych z wschodnich obszarów Meklemburgii-Pomorza Przedniego, północno-wschodniej Brandenburgii i Zachodniopomorskiego. Są wśród nich szpitale działające w małych miastach, m.in. w Angermünde, Barlinku, Gryficach, Pasewalku, Schwedt, jak również specjalistyczne kliniki, Wydział Medyczny Uniwersytetu Ernsta-Moritza Arndta w Greifswaldzie, Pomorski Uniwersytety Medyczny, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny i Uniwersytet Medyczny w Poznaniu. Powołano polsko-niemiecki zarząd projektu i wspólne grupy robocze. 

W opracowaniach można przeczytać, że istota przedsięwzięcia „polega z jednej strony na stworzeniu sieci między małymi szpitalami na wsiach, a większymi w miastach, z drugiej – na wspieraniu lepszego wykorzystania zasobów lekarzy i sprzętu poprzez transgraniczną współpracę Niemiec i Polski”.

Lekarz do pacjenta
Szpitale i kliniki biorące udział w projekcie Telemedycyna połączyła więc sieć komputerowa umożliwiająca wzajemne konsultowanie się lekarzy. Dzięki temu placówki odległe od specjalistycznych klinik mogą korzystać z pomocy ekspertów bardzo rzadkich nawet specjalności z zakresu profilaktyki, diagnostyki, terapii. Dotyczy to głównie chorób nowotworowych, kardiologicznych, udarów mózgu. 

Dzięki sieci telemedycznej to lekarz będzie mógł docierać do pacjenta, nawet do jego domu, a nie pacjent do lekarza. Jest to szczególnie ważne na obszarach o niewielkim zaludnieniu, skąd daleko jest do szpitali i klinik. Na północnym pograniczu polsko-niemieckim takich obszarów jest wiele. Dlatego motto projektu brzmi: „Niech przemieszczają się dane, a nie pacjenci”.

Łączność z ekspertami
Szpitale włączone do sieci mają możliwość łączenia się ze sobą na przykład w czasie przeprowadzania konkretnych zabiegów, jeśli zajdzie taka potrzeba. Dzięki temu lekarze wykonujący zabieg mogą na bieżąco konsultować się z najwybitniejszymi ekspertami z innych ośrodków.

Sieć telemedycyny w Euroregionie Pomerania była budowana dotychczas w czterech fazach, przy wsparciu funduszy z unijnego programu Interreg. Koszt inwestycji wyniósł 15 mln euro (sprzęt, oprogramowanie etc.). Problemem na pograniczu jest oczywiście przesyłanie danych przez granicę oraz różnice w finansowaniu usług medycznych w obu krajach. Istotne są również kwestie językowe. 

Laureat 2015
Prof. Norbert Hosten (ur. w 1957 r.), tegoroczny laureat Nagrody Pomerania Nostra, pochodzi z Düsseldorfu. Studia medyczne kończył na Wolnym Uniwersytecie w Berlinie, tam też obronił doktorat. Karierę zawodową rozpoczął w uniwersyteckiej Klinice im. Rudolfa Virchowa, światowej sławy patologa i antropologa, urodzonego w 1821 r. w Świdwinie, twórcy teorii patologii komórkowej, autora m.in. prac na temat nowotworów i zakrzepów, a nadto uczestnika wykopalisk archeologicznych w Wolinie. W Klinice Virchova prof. Hosten był ordynatorem Oddziału Radiologii.

W 1999 roku objął stanowisko profesora na berlińskim Uniwersytecie Humboldtów, a dwa lata później przeniósł się do Katedry Radiologii Diagnostycznej i Neuroradiologii Uniwersytetu im. Ernsta-Moritza w Greifswaldzie. Od 2008 roku jest prezesem zarządu Stowarzyszenia „Telemedycyna w Euroregionie Pomerania”. 

Jest autorem licznych prac z zakresu radiologii, rezonansu magnetycznego, tomografii komputerowej, diagnostyki radiologicznej nowotworów oka, m.in. współautorem książki „Tomografia komputerowa głowy i kręgosłupa” (tłumaczenie polskie, 2009), będącej „vademecum dla lekarzy radiologów, neurologów i neurochirurgów”. Sprawuje obowiązki prezydenta Niemieckiego Towarzystwa Radiologicznego, intensywnie zajmuje się problemami etycznymi medycyny, zwłaszcza w radiologii. 

Odważnie w Tel Awiwie
W ubiegłym roku towarzystwo, którym kieruje, przygotowało wystawę „Radiologia w okresie narodowego socjalizmu” (autorka: Gabriele Moser z uniwersytetu w Heidelbergu). 14 kwietnia br., tuż przed najważniejszym Dniem Pamięci w Izraelu, jakim jest Dzień Pamięci Ofiar i Bohaterów Holocaustu (Holocaust Martyrs’ and Heroes’ Remembrance Day) oraz na kilka dni przed rocznicą wybuchu powstania w Getcie Warszawskim, prof. Hosten otwierał tę wystawę na uniwersytecie w Tel Awiwie. Poruszony, mówiąc o przyczynach przywiezienia jej do Izraela, odważnie mówił: „Skutki tamtej polityki w przerażającym wymiarze, który z dzisiejszej perspektywy jest nie do pomyślenia, pokazują ponurą rzeczywistość lat 30. i 40. minionego wieku w Niemczech. Dla nas bardzo ważne jest, że my bierzemy odpowiedzialność za naszą historię”. 

Wystawa przypomina udział niemieckich radiologów w realizacji rasistowskiej polityki nazistów i prezentowana była w wielu miastach RFN. Prof. Hosten dziękował izraelskim radiologom za umożliwienie pokazania jej w Tel Awiwie.

Fundatorzy i laureaci
Nagroda „Pomerania Nostra” przyznawana jest od 2004 roku osobom szczególnie zasłużonym dla Pomorza Zachodniego i Pomorza Przedniego, łączącym mieszkańców dwóch części wspólnego historycznie regionu, rozdzielonego granicą, acz łatwą dziś do przekroczenia.

Nagrodę ustanowiły dwa pomorskie uniwersytety – Greifswaldzki, powołany w 1456 r., i Szczeciński, powołany w 1985 r. – oraz dwie gazety codzienne – „Kurier Szczeciński” i „Nordkurier”.

Cztery lata temu do grona fundatorów dołączyły partnerskie miasta Greifswald i Szczecin, przemiennie przejmując na siebie główne obowiązki organizacyjne. 

Laureatów wybiera Kapituła, w skład której wchodzą prezydent Szczecina i nadburmistrz Greifswaldu, rektorzy obu uniwersytetów i redaktor naczelny „Kuriera Szczecińskiego”.

Od fundatorów laureat otrzymuje 3000 euro, statuetkę, której autorem jest artysta plastyk Marian Preiss, oraz specjalny dyplom. Statuetka to metalowa symboliczna szekla, żeglarski przyrząd do łączenia oddzielonych części.

Dotychczasowi laureaci Nagrody „Pomerania Nostra” to: prof. Berthold Beitz, wieloletni szef zarządu Fundacji Kruppa, mecenas Uniwersytetu Greifswaldzkiego, fundator stypendiów dla studentów polskich i niemieckich, kawaler medalu „Sprawiedliwy wśród narodów świata”, prof. Krzysztof Skubiszewski, minister spraw zagranicznych RP w latach 1989-1993, negocjator układów, jakie Polska zawarła ze zjednoczonymi Niemcami, prof. Janina Jasnowska ze Szczecina i prof. Michael Succow z Greifswaldu, współtwórcy Parku Doliny Dolnej Odry, prof. Władysław Filipowiak, archeolog, badacz pradziejów Pomorza, wieloletni dyrektor Muzeum Narodowego w Szczecinie, Stowarzyszenie polenmARkT, organizujące doroczny festiwal kultury polskiej w Greifswaldzie i prof. Eugeniusz Kus, dyrygent, były dyrektor Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie, propagator współpracy polsko-niemieckiej w dziedzinie kultury.

Greifswald za dwa lata
Gośćmi uroczystości w filharmonii będą przedstawiciele fundatorów nagrody, naukowcy i lekarze, współpracujący w projekcie Telemedycyna, politycy, reprezentanci Euroregionu Pomerania. Laudację przygotował prof. Leszek Domański, dziekana Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego. Uroczystość dopełnią akcenty muzyczne z minirecitalem wybitnego gitarzysty Krzysztofa Meisingera na zakończenie.

Za dwa lata Polsko-Niemiecka Nagroda Pomerania Nostra będzie wręczona w Greifswaldzie. 

Przypomnijmy, że w Euroregionie Pomerania realizowany jest też inny modelowy polsko-niemiecki projekt medyczny koncentrujący się na badaniach przesiewowych noworodków. Współpracują w nim: Klinika Uniwersytecka oraz Uniwersytet Ernsta-Moritza Arndta w Greifswaldzie, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Instytut Matki i Dziecka w Warszawie.

Bogdan TWARDOCHLEB