Porty w Szczecinie i w Świnoujściu oferują usługi w wolnych obszarach celnych, na terenie których możliwe jest prowadzenie działalności handlowej, przemysłowej, przetwarzania lub uszlachetnianie towarów importowanych. Składowanie towarów spoza Unii Europejskiej odbywa się tu bez ponoszenia cła i opłat importowych.
Szczeciński Wolny Obszar Celny zlokalizowany jest w drobnicowym rejonie portu, we wschodniej części Łasztowni – pomiędzy basenami Wschodnim i Zachodnim. Działa od połowy lat 90. ub. wieku. Początkowo zajmował teren o powierzchni ok. 4,5 ha, bezpośrednio położony przy nabrzeżu Rosyjskim. W związku z dużym zapotrzebowaniem na usługi składowe obszar WOC-u został powiększony do 11,47 ha. Jest on oddzielony od pozostałego obszaru lądowego trwałym ogrodzeniem.
Dysponuje pięcioma nabrzeżami o łącznej długości 1377 m, przy których mogą cumować statki o maksymalnym zanurzeniu 7,7 m i nośności 10 000 DWT, a także placami składowymi o powierzchni 60 000 m kw. i dwoma wielokondygnacyjnymi magazynami o powierzchni łącznej 22 tys. m kw.
Podmiotem zarządzającym Wolnym Obszarem Celnym w Szczecinie jest Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście SA, zaś operatorem – spółka DB Port Szczecin.
Na terenie WOC-u składowane są głównie bloki granitowe oraz ziarno kakaowe. Te pierwsze widać na placu.
– Granitowe bloki trafiają do nas z Indii, Brazylii, Chin, RPA, Mozambiku i trochę z Hiszpanii – wymienia Monika Żaboklicka ze spółki DB Port Szczecin. – Najczęściej przypływają dużymi statkami, które zabierają je z Indii i RPA. Wyładowywane są u nas, składowane najczęściej na terenie Wolnego Obszaru Celnego, gdzie kilkakrotnie mogą zmieniać właściciela – dopóki nie zostaną wywiezione do finalnego odbiorcy, pocięte i sprzedane w charakterze płyt, nagrobków, parapetów, stopni itp.
Ziarno kakaowe natomiast jest okresowo składowane w magazynie nr 7, charakterystycznym żelbetowym budynku, który – razem ze wszystkimi urządzeniami, liniami kolejowymi i drogami – przekazano do użytku 15 lipca 1929 roku.
Według Ryszarda Kotli, autora monografii szczecińskiego portu, był to wówczas najbardziej nowoczesny tego typu magazyn w Europie i dawał możliwość przechowywania 65 tys. ton towarów. Długość obiektu (razem z rampą) to nieco ponad 217 m, a szerokość – blisko 48 m. Jak podaje R. Kotla, sześciopiętrowy budynek zaopatrzony był w osiem żurawi o udźwigu po 2,5 tony każdy, trzy żurawie mostowe umieszczone na dachu (o udźwigu 2 ton) oraz cztery dwutonowe windy towarowe i inne urządzenia techniczne pozwalające na szybki załadunek i rozładunek towarów – przede wszystkim drobnicowych.
Po II wojnie światowej ta część portu najdłużej pozostawała pod panowaniem radzieckim. Polsce oddano ją, wraz z magazynem nr 7, dopiero w styczniu 1955 r.
Obecnie obiekt jest częściowo wykorzystany do składowania ładunków, głównie jego niższe kondygnacje. W magazynie przeprowadzane są kontrole fitosanitarne (sprawdzanie produktów roślinnych). Znajduje się tu hala fumigacyjna, w której chemicznie zwalczane są szkodniki przywożone z ładunkami. W części frontowej budynku znajdują się biura firm.
Ziarno kakaowe do Szczecina przypływa statkami m.in. z Wybrzeża Kości Słoniowej, Ekwadoru czy Wenezueli.
– Ze względu na to, że towar przychodzi spoza Unii Europejskiej, przechowujemy go na terenie Wolnego Obszaru Celnego – wyjaśnia M. Żaboklicka. – Żeby nie trzeba było od razu płacić cła i podatków, składuje się go w miejscu, które celnie jest traktowane poniekąd jako zagranica.
Ziarno kakaowe przypływa w kontenerach, zapakowane w worki (po ok. 70 kg), a te są ręcznie przekładane na portowe palety i przewożone do magazynu nr 7. Tam rozmieszcza się je za pomocą układarki.
- Jest to ciekawy ładunek, na którego rzecz świadczy się także inne usługi, np. fumigację, czyli chemiczne zwalczanie szkodników – dodaje M. Żaboklicka.
Obecnie trwa przebudowa placu o powierzchni 3000 m kw., położonego na zapleczu nabrzeża Greckiego na terenie WOC-u. To inwestycja Zarządu Morskich Portów Szczecin i Świnoujście. Wykonawcą prac modernizacyjnych, prowadzonych w formule „zaprojektuj i zbuduj”, jest Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe TOREX Anna Okupska z Santoka.
(ek)
