Suweren na odwrót

Spośród „Opinii Czytelników”, przekazanych telefonicznie i publikowanych na drugiej stronie „Kuriera”, szczególną moją uwagę zwróciła ostatnio jedna. Na temat KOD-u. Wyrażona „z dużą dawką ironii”, jak podkreślił jej autor, sugerując, by KOD robił swoje manifestacje w obronie demokracji nie w Warszawie, tylko szedł „od razu po pomoc do Berlina, a potem jeszcze do Brukseli”.

Cóż, ironii w tym – prawdę mówiąc – niewiele, a właściwie nie ma jej wcale, bo ironia to inteligentny chwyt retoryczny, a w tej opinii słychać wyłącznie stylistykę paszkwilu i ton pogardy. To jednak dość typowe ostatnio formy dyskredytacji tych, z którymi się nie zgadzamy. O wiele oryginalniejszy jest dalszy ciąg owej opinii. Na dodatek wyrażony już – jak ostrzega Czytelnik – „na poważnie”. „Powiem jedno: stop podpalaczom Polski, którzy w obronie utraconej władzy są gotowi doprowadzić nawet do wojny domowej”.

Owszem, autor tej opinii „powiedział jedno”, ale chyba sam się nie usłyszał. Bo gdyby się usłyszał, toby zrozumiał, że to jego „jedno” jest w istocie bardzo zwielokrotnionym echem. Języka peerelowskiej propagandy z jej najciemniejszych czasów. Hasła „Stop podpalaczom Polski!” – dokładnie takie! – pojawiały się w gazetach i na transparentach już za stalinizmu, potem za Gomułki, a wymierzone były zawsze we „wrogów Polski”. A tymi „wrogami” byli wszyscy, którzy się władzy sprzeciwiali, strajkujący robotnicy, dysydencka inteligencja…

* * *

Niejeden spośród tak napiętnowanych „podpalaczy Polski” tracił potem pracę, wyrzucany był ze studiów, trafiał do więzienia. Bo język propagandy bywa zwykle narzędziem władzy. Narzędziem stosowanym przez nią z wyrachowaniem. Tym narzędziem wskazuje się winnych, a potem się ich karze.

Ale to, że język tamtej propagandy – każdej propagandy zresztą – używany dziś bywa przez rządzących, jeszcze dałoby się zrozumieć. W tej mierze rządzący powtarzają często po poprzednikach. Choć różna bywa skala tych powtórzeń, a i stylistyka, tonacja.

Gorzej, że tym językiem tak łatwo się zarazić, nie sprawując władzy, a tylko jej kibicując. Gorzej, bo żeby doszło do „wojny domowej”, nie potrzeba czasem wcale decyzji polityków. Wystarczą sami ich kibice. Może więc słusznie autor cytowanej opinii przed „wojną domową” ostrzega. To ostrzeżenie powinien chyba jednak skierować przede wszystkim do siebie. Zwłaszcza iż wiele wskazuje na to, że nie jest w swej opinii odosobniony niestety.

* * *

Premier Beata Szydło skomentowała list otwarty trzech byłych prezydentów Polski – Wałęsy, Kwaśniewskiego i Komorowskiego – mówiąc o nich „ci panowie”. W komentarzach do tego komentarza obruszono się, słusznie, że kto głowy państwa – nieważne, że byłe – nazywa „ci-panami” nie postępuje ani kulturalnie, ani rozsądnie. Przecież nie chciałaby pani premier, by kiedyś, gdy Andrzej Duda nie będzie już prezydentem, potraktowany został przez jakiegoś przyszłego premiera tym samym określeniem.

Ja też bym nie chciał, choćby to być miała tylko liczba pojedyncza, czyli „ten pan”.

* * *

Rzecznik rządu Beata Mazurek bije coraz więcej rekordów w przekraczaniu granic. Swojej roli, ale też kultury po prostu. Nazwanie przez nią zgromadzenia sędziów Sądu Najwyższego „zespołem kolesi” było jednym z tych rekordów, które można by uznać za trudne do pobicia, ale pani rzecznik nie takie już rekordy biła. Nie jest to zapewne jej inicjatywa własna, ale jakiś wkład własny w dyrektywy, otrzymywane z góry, chyba jednak ma.

Dla uhonorowania zarówno góry, jak i owych dyrektyw postuluję, by pani rzecznik, która gra patriotycznie, jak jej zagrają, ale i na swoją nutę, nosiła zaszczytne miano „Mazurek Kaczyńskiego”.

* * *

Wypowiedź Beaty Mazurek na temat sędziów zacytowana została natychmiast przez wszystkie media, a potem była powielana na okrągło. Jako „news” dnia i tygodnia, a przy okazji pretekst do rozmaitych sporów i dyskusji.

To już szczególna norma naszych czasów: im głupiej się kto odezwie – obojętnie po której stronie – tym częściej i chętniej go cytują, powtarzają. A co za tym idzie – roznoszą głupstwo, niby wirus, po świecie informacji. W efekcie nie tylko je kompromitują i zwalczają, ile upowszechniają.

Natomiast myśl mądra, twórcza, rozsądna wypowiedź, obiektywna ocena – nie mają szans, by w mediach wygrać z wyrażoną głośno bzdurą, wypowiedziami naznaczonymi durnotą czy chamstwem.

* * *

Tu, niestety, muszę się uderzyć i we własne piersi. Przecież i ja właśnie „upowszechniłem” wypowiedź pani rzecznik. Na swoją obronę mam tylko konwencję felietonu, w której powstają te zapiski. Będące czasem 
– z konieczności – odpryskami głupstw różnych.

* * *

Mateusz Borek oraz jego koledzy, sprawozdawcy futbolowi Polsatu, z upodobaniem używali – przejętego z niemieckiego języka sportowych transmisji – słowa suweren. Mówili więc z emfazą o „suwerenie środka boiska”, „suwerenie pola karnego” albo że jakiś piłkarz jest „suwerenem na murawie”. Wiele sensu w tym nie było. Zwłaszcza z punktu widzenia polszczyzny, w której suwerenem nazywa się niezależnego władcę.

Ciekawe, że odkąd słowo „suweren” zaanektowane zostało przez rządzących, Borek i koledzy jakoś z tego swojego suwerena futbolowego zrezygnowali. Wycofani jakby wstydliwie i onieśmieleni nagłym awansem swej językowej maskotki. A może i zaniepokojeni, że ktoś z wysoka zarzuci im, iż sugerują, iż Suweren (w domyśle: Naród) nie zajmuje się, na przykład, zmianą konstytucji, a biega w krótkich gaciach za piłką.

* * *

Swoją drogą, że też nikt dotąd (chyba) nie zwrócił uwagi, jak czyta się słowo SUWEREN wspak. A czyta się… NEREWUS. Czyli Nerwus z dodatkiem jednego „e”. Można by zresztą rzec, że właśnie to „e” dodatkowo Nerwusa wnerwia.

Co wynika z tego czytania na opak? Niby nic. Na razie nic. Ale coś mi się wydaje, że suweren, czyli nasz naród, bywa z cicha pęk.

Jak to zresztą ujął Wieszcz? „Nasz naród jak lawa / z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa / Lecz wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi…”. No to jak ów ogień się w Ner(e)wusie obudzi, może się zrobić… nerwowo.